Houvast in Chaos

Houvast in de chaos
Je kunt jezelf zien als kind van je ouders, bewoner van een streek, je kunt je identiteit ontlenen aan je beroep of je levensovertuiging, eigenschappen en talenten. Het is als een kamer, die we hebben ingericht en waarin het comfortabel wonen is, of op zijn minst voorspelbaar wonen. Je weet wie je bent en wat je van jezelf kunt verwachten. Er ontstaan daardoor ook een soort regels van het spel, waardoor je je best kunt doen het spel goed te spelen.

Maar die kamer kan het leven ook wat saai maken, of zelfs een gevoel van gevangenschap creëren. Het vastgezette beeld en de aannames over wie je bent ontnemen je het zicht op de grotere werkelijkheid.

De grotere werkelijkheid
Verschillende wijsheidstradities zoals de Kabbala en de Alchemie zeggen: ‘Zo binnen zo buiten’. Wat bedoelen ze daarmee? Alles wat buiten ons is, is ook in ons. Alle levenservaringen, alle aspecten van het bestaan kun je buiten je vinden, maar ook in jezelf. Je kunt jezelf zien als een microkosmos van de macrokosmos. Alles wat er is, is buiten ons én in ons: licht en duister, leven en dood, kracht en zwakte, moed en angst, liefde en haat, hardheid en zachtheid, beweging en stilstand. Wij leven het leven maar meer nog: het leven leeft door ons heen. Wij zijn als een rivierbedding waar het levenswater doorheen stroomt.

Door onze blikrichting zien wij maar een deel van het totaal. En dan denken we dat dat de werkelijkheid is. Van die door onze eigen bril beperkte waarneming kiezen we weer aspecten waar we ‘ik’ tegen zeggen. Door onze ik-gerichtheid identificeren we ons met het ene wel, en het andere niet. En dat zetten we vast als ‘wie wij zijn’.

De ongrond
Er is een meditatie oefening, waarbij je jezelf steeds de vraag stelt: ‘Wie ben ik?’. Steeds antwoord je opnieuw. Zo kom je almaar dieper, pel je laag na laag af. Bij elk antwoord op ‘Wie ben ik’ weet je: ‘Ja dat ben ik, maar dat is niet het eigenlijke. Er is nog iets fundamentelers, of meer omvattends, dat ik ook ben.’

Uiteindelijk kom je bij wat de 16e eeuwse mysticus Jakob Boehme de Ungrund, de ongrond noemde. Het mysterie, het niets dat alles voortbrengt. Daar is alleen maar overgave. Daar lost elk ik-besef, elke dualiteit op.

Terug naar een dagelijkser perspectief
Wanneer je beseft dat je zelfbeeld een construct is, kun je ermee gaan spelen. Dat wil niet zeggen dat je de ene vastigheid voor de andere inruilt, bijvoorbeeld door te zeggen: ‘ik ben heel geordend’, terwijl je in het dagelijks leven een totale chaoot bent. Het is veel meer een uitnodiging om op ontdekkingstocht te gaan. Hoe leeft ‘orde’ in mij? Welke vormen neemt orde aan in mijn bestaan? Welke verlangens, beelden, dromen komen op? Welke dagelijkse ervaringen en ontmoetingen?

Als succes hebben heel belangrijk is voor je identiteit, kijk dan eens wat er gebeurt in de ontmoeting met je ervaringen van ‘mislukking’ of ‘falen’, zoals jouw ego dat zal bestempelen. Als je iemand iets ziet doen wat je bewondert of veroordeelt, als er iets is wat je nu mist: onderzoek dan eens in wat voor vorm dit element ook in jou is? Hoe krijgt het gestalte in jouw gedrag, denken, voelen, waarnemen, verlangen en keuzes? Hoe is het, om dat aspect te ontmoeten en een tijd lang te doorleven?

Door je waarneming zo te richten, vergroot je je innerlijke werkelijkheid en daarmee je verhouding tot de buitenwereld. Je kunt tegen steeds meer dingen ‘ik’ gaan zeggen.

En de paradox is: door je vastgezette beelden los te laten over wie je wel en niet bent, verlies je niet jezelf, maar kom je thuis.